با توجّه به اهمیّت جایگاه ادبیّات داستانی ویژۀ نوجوانان در آموزش فرهنگ و به‌تبع آن شکل‌گیری صحیح هویّت آنان، پژوهش حاضر با هدف بررسی رمان هستی که یکی از پرمخاطب‌ترین آثار منتشرشده در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است، به بررسی یکی از زباهنگ‌های پر بسامد این اثر با عنوان ارزش‌کاهی پرداخته است. زباهنگ (زبان و فرهنگ) به ساختارها و عبارات زبانی اشاره دارد که ویژگی‌های فرهنگی یک قوم را نشان می‌دهد. به‌همین‌منظور تعداد 189 قطعۀ زبانی مربوط به این زباهنگ بر مبنای الگوی مفهومی تحلیل زباهنگ تحلیل شد که نتایج نشان داد این زباهنگ در هر دو موقعیّت رسمی و غیررسمی بیشتر در میان مردان با اهدافی نظیر تحقیر، برچسب زدن، تهدیدکردن دیگران، پنهان کردن نقص‌های خود، بی‌ارزش نشان دادن افراد، تحمیل شکست، مقصّر جلوه دادن دیگران و از بین بردن اعتماد به نفس آنان با استفاده از لحن‌های تحقیرآمیز، تمسخرآمیز، تهدیدآمیز، پرسشی، خشمگین و امری به‌کار رفته و هَیَجامَد افراد به این زباهنگ در سطح فراآگاهی و نوع هیجانشان از نوع منفی است. همچنین این زباهنگ نمایانگر الگوهای فرهنگی ابهام‌گریزی قوی، هلویی، اعتمادکاسته و شرم‌محور در متن رمان است. بنابراین با توجّه به نتایج این پژوهش شایسته است نویسندگان حوزۀ نوجوان در انتخاب واژگان و عبارت‌های زبانی دقّت بیشتری داشته باشند تا مروّج زباهنگ‌های مخرّب نباشند.

کلمات کلیدی