حوضه آبریز بیدواز در شرق شهرستان اسفراین، در استان خراسان شمالی واقع شده است. رودخانه اصلی این حوضه، رودخانه بیدواز و دو سرشاخه مهم آن در پرچین و سرخ قلعه نام دارد که همگی از نوع بریده بریده با بستر گراولی می باشند. آنالیز اندازه ذرات نشان داده است که پیوستگی رسوبی به ویژه در دو سرشاخه درپرچین و سرخ قلعه از روند یکنواختی برخوردار نیست بلکه در دو نقطه، روند پیوستگی از حالت قبلی خارج شده و روند جدیدی آغاز شده است. در رودخانه بیدواز به علت طولانی تر بودن مسیر، پیوستگی رسوبی روند تقریبا یکنواختی را نشان می دهد ولی در این رودخانه نیز می توان زیرروندهای مجزایی را تشخیص داد. تغییرات شیب در مسیر رودخانه و ورود حجم زیادی از رسوبات دانه درشت توسط شاخه های فرعی از عوامل اصلی تغییر در پیوستگی رسوبی می باشند. بررسی پیوستگی رسوبیِ گروه ها و رده های مختلف دانه ها (گراول، ماسه و گل) همراه با تغییرات پارامترهای جورشدگی، کج شدگی و کشیدگی نشان داده است که حمل انتخابی (selective transport) مهم ترین فرآیند کنترل کننده ریز شوندگی دانه ها در طول مسیر بوده است. همچنین با توجه به این که قسمت اعظم رسوبات از ذرات درشت تر از 4- فی تشکیل شده است، فرآیند جورشدگی انتخابی (selective sorting) که به اندازه ذرات وابسته می باشد باعث افزایش جورشدگی در بالادست هر زیرروند شده است. امید است نتایج به دست آمده از این تحقیق بتواند در حوضه های مشابه و در ارتباط با مدیریت آبخیزداری حوضه ها جهت جلوگیری از فرسایش و رسوب زایی مورد استفاده قرار گیرد.

کلمات کلیدی