نبات کریستال رشد یافته ساکارز می باشد که مکان اولیه تولید آن ایران و هندوستان ذکر شده است، در فرایند تولید نبات کریستالهای درشت ساکارز در اثر سرد نمودن محلول فوق اشباع شکر تولید می گردند. این همان روش سنتی تهیه نبات است که تا بحال ارائه شده و طی سالهای اخیر تلاشهای فراوانی در جهت بهینه سازی فرایند تولید به عمل آمده است. فرایند علمی تولید نبات یا بلور رشد یافته ساکارز، تحت کریستالیزاسیون در سرما بررسی می گردد و با توجه به پارامترهای موثر بر فوق اشباعیت و هدایت کریستالیزاسیون، سعی در افزایش راندمان تولید و رشد دادن مطلوب کریستال شکر می شود. باید در نظر داشت که در این فرایند به علت راندمان پایین تولید، کریستال ساکارز تا ابعاد کمتر از 3 میلیمتر در کریستالیزاتورهای تبخیری (آپارات پخت) صورت می گیرد. در این پژوهش فرایند تولید نبات در روش سنتی با انجام آزمایشات لازم در مراحل مختلف در یک نبات ریزی سنتی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت و نتایج حاصل با اصول علمی مقایسه و معایب آن تبیین گردید. بر اساس نتایج، برای رسیدن به فوق اشباعیت مناسب بیش از 90 دقیقه زمان، همراه با افزایش دمای محلول تا 112 درجه سانتیگراد و تبخیر آب اضافه از محلول، ضروری بنظرمی رسید ، بطوریکه مقدار درصد قند انورت از 015/0 در شکر اولیه به 571/0 در شیره رسید و نبات تولیدی نیز دارای درصد قند انورتی معادل 553/0 بود. pH محلول هم از حدود 3/7 به 2/5 کاهش پیدا کرد. شدت رنگ از حدود 70 ایکومزا در شکر اولیه به حدود 1240 ایکومزا در شیره (پساب مادری) و بیش از 250 ایکومزا در نبات تولیدی (اندازه گیری در طول موج 420 نانومتر) افزایش یافت. با توجه به شدت زیاد رنگ و قند انورت در شیره یا پساب باقیمانده استفاده از این شیره برای استفاده مجدد در فرایند مناسب نمی باشد.

کلمات کلیدی