نظام¬الدین امیرکبیر معروف به امیرعلشیر نوایی شخصیت¬ برجستة قرن نهم هجری قمری و از وزرای برجستة سلطان حسین بایقرای تیموری است. امیرعلیشیر شخصیتی چندبعدی است که در حوزه¬های مختلف سیاسی، تاریخ، فرهنگ¬نویسی، معماری، نقاشی، موسیقی و شعر و ادبیات صاحب نام بوده است. وی شاعری ذواللسانین و بنیانگذار شعر جغتایی ترکی و پدر ادبیات ملت ازبک می¬باشد. با نگاهی به دیوان فارسی این شاعر، کاربرد زیاد حرف «که» در اشعار وی مشخص می¬شود. این حرف که جزء واژه-های نقشی و دستوری است، معانی کاربردشناختی نیز دارد که برای دریافت دقیق این معانی لازم است بافت زبانی¬ای که این حرف در آن به کار رفته است، لحاظ شود. داشتن آگاهی نسبت به معانی مختلف این حرف ضروری است؛ زیرا، منجر به درک و دریافت درست شعر و نیز مقصود شاعر و معنای موردنظر وی می¬شود. یافته¬های تحقیق نشان می¬دهد «که» در اشعار مورد بررسی نوایی، 8 معنای بافتی دارد که به¬ترتیب بسامد عبارت¬اند از: زیرا (39%)، سرانجام (21%)، کس (15%)، به¬طوری که (9%)، همانا (8%)، هنگامی¬که (4%)، یعنی (2%)¬، کارکردی (2%). بسامد زیاد معنای «زیرا» نسبت به سایر معانی «که» می¬تواند نشان دهد نوایی با هدف متقاعدکردن مخاطبش در پذیرفتن مفهوم اغلب مصراع دوم، با استفاده از این معنای کاربردشناختی «که» منظور خود را به مخاطب تفهیم می¬کند و بدین¬ترتیب نوعی انسجام معنایی بین دو مصراع برقرار می¬کند

کلمات کلیدی