صنعت حمل‌ونقل یکی از ارکان اصلی رشد هر جامعه است و صرفه­‌جویی در مصرف انرژی و کاهش آلایندگی، امتیازاتی هستند که هر کشوری می‌تواند با توسعه این صنعت به دست آورد. صنعت حمل­‌و­نقل ریلی در صورتی می­‌تواند از رشد و توسعة خوبی برخوردار باشد که به کیفیت خدمات خود و رضایت مسافران بیشتر توجه داشته باشد. با وجود اهمیت ارزیابی عملکرد در رشد و توسعه این سازمان­‌ها مطالعات در این زمینه در داخل کشور محدود است. بنابراین، در این مطالعه رویکردی برای ارزیابی کمی خدمات کیفی قطارهای مسافری در یک مسیر پر­تردد از نگاه مسافران و مبتنی بر تحلیل پوششی داده­‌ها، پیشنهادشده است. برای این منظور ابتدا شاخص­‌های ارزیابی قطارها با مطالعه ادبیات موضوع استخراج و سپس مهم‌­ترین آن‌ها بر اساس نظرات خبرگان و متخصصان حوزة حمل­‌و­نقل ریلی شناسایی شد. فرآیند تحلیل سلسله­ مراتبی برای تعیین وزن زیرمعیارهای شناسایی‌ و استفاده شد و سطح مطلوبیت و رضایت­مندی هر یک از شاخص‌­ها برای 16 نوع قطار مسافری به دست آمد. سپس برای تعیین کارایی قطارهای مسافری بر اساس کیفیت خدمات آن‌ها، الگوهای خروجی­ محور در شرایط بازدهی نسبت به مقیاس ثابت و بازدهی نسبت به مقیاس متغیر مورداستفاده قرار گرفت. کارایی قطارها بر اساس این دو الگو محاسبه شد و با استفاده از روش اندرسون پیترسن رتبه‌بندی شدند. نتایج نشان داد از نگاه مسافران قطارهای صبا (عادی)، صبا (تندرو)، نور، زندگی، پرستو، فدک، پردیس، خلیج‌فارس بیشترین کارایی را دارند و صنعت حمل‌ونقل ریلی می­تواند به‌منظور افزایش سودآوری، از نتایج به‌دست‌آمده این مطالعه برای تعیین بهترین ترکیب استفاده از قطارها بهره‌برداری کند.

کلمات کلیدی