ثبت اطلاعات یادگیری در حافظۀ دانش آموزان سندروم داون همواره با مشکل مواجه است. بنابراین، توجه به راهبردهایی که به آنان در پردازش اطلاعات کمک کند، از دغدغه های گروه آموزشی مدارس استثنائی است. با توجه به اینکه آگاهی واج‌شناختی نقش مهمی در مهارت خواندن موفق ایفا می کند، توجه به آن در مقاطع تحصیلی ابتدایی و به ویژه برای کودکان دارای اختلال حائز اهمیت است. در پژوهش حاضر، روش تدریس مبتنی بر الگوی هَیَجامَد معرفی شده است. هَیَجامَد، مفهومی روان شناختی و ادغامی از دو واژه هیجان و بسامد است که به تأثیر هیجانات ناشی از استفادۀ حواس در یادگیری مفاهیم اشاره می کند. این مفهوم، متشکل از سه مرحلۀ هیچ آگاهی، برون آگاهی و درون آگاهی است که با توجه به درگیری حواس بیشتر در فرایند یادگیری، برای تدریس واج‌ها و واژگان به دانش آموزان کم توان ذهنی سندروم داون پیشنهاد شده است. بدین منظور، 95 دانش آموز سندروم داون از مدارس استثنائی نواحی هفتگانۀ مشهد انتخاب شدند. ابتدا به منظور سنجش حافظۀ شنیداری، دیداری، تشخیص تفاوت ها و شباهت های واجی و مهارت های حرکتی، آزمون آگاهی واج‌شناختی به عنوان پیش آزمون گرفته شد. پس از آن از میان 15 واژه، 5 کلمه که سطح دانش همۀ دانش آموزان نسبت به آنان با پیش آزمون صفر تشخیص داده شده، انتخاب و هر کلمه در 5 مرحله به صورت شنیداری، دیداری، لمسی حرکتی، درونی و جامع بر اساس سطوح هَیَجامَد تدریس شد و آزمون آگاهی واج‌شناختی نیز به عنوان پس آزمون گرفته شد. مدت زمان پژوهش برای هر دانش آموز به صورت انفرادی 2 جلسه (60 جلسه به طور کلی برای 30 دانش آموز) و هر جلسه 60 دقیقه بوده است که در 15 هفته متوالی انجام شده است. نتایج به دست آمده از آزمونt نشان داد که استفاده از الگوی تدریس مبتنی بر هَیَجامَد با تقویت محرک‌های شنیداری، دیداری ولمسی حرکتی در دانش آموزان کم توان ذهنی موجب شده است پردازش اطلاعات در حافظۀ آنان تقویت شده و در نتیجه مهارت آگاهی واج‌شناختی آنان ارتقا یابد. از سوی دیگر، به واسطۀ وجود رابطۀ مستقیم میان آگاهی واج‌شناختی و مهارت خواندن، نتایج وجود تغییر قابل توجه در سرعت خواندن دانش آموزان سندروم داون را نیز نشان داده است. از این رو، به نظر می رسد این الگو می‌تواند به یادگیری دانش‌آموزان کم توان ذهنی و افزایش سرعت ادراک و پردازش اطلاعات آنان کمک قابل توجهی کند.

کلمات کلیدی